Gandalf

Gandalf, zwany także Mithrandirem, czyli Szarym Pielgrzymem, był jednym z Majarów (pomniejszych Ainurów, którzy pomagali Valarom w kształtowaniu oblicza Ardy) o imieniu Olórin. Uchodził za najmądrzejszego wśród innych Majarów mieszkających w Valinorze, przebywał często w domu Lorien (nazwa ogrodu i siedziba Valara (Irma), nazywanego też często Lorienem), wiele wędrował i nierzadko odwiedzał dom Nienny (jednej z Valier, pani współczucia, smutku i żałoby) - od niej to nauczył się on cierpliwości, spokoju oraz umiłowania dla wszystkich istot zamieszkujących Ardę. Olórin kochał elfy, nawiedzał ich w postaci widzialnej lub w postaci jednego z nich i czynił to w taki sposób, że Pierworodni nie wiedzieli skąd pochodzą ich piękne wizje oraz pomysły, które Olórin wlewał im w serca. Z czasem Olórin został przyjacielem wszystkich Dzieci Iluvatara, a ci, którzy słuchali jego rad, dźwigali się z rozpaczy i odpychali od siebie wizje ciemności.

Przybył do Śródziemia w Trzeciej Erze około roku 1100 z woli, jak powiadają, samego Eru, jako czarodziej (jeden z pięciu Istari) razem z czterema innymi: Curumo (Saruman), Aiwendil (Radagast) oraz Alatar i Pallando (Błękitni Czarodzieje), aby służyć radą i pomocą tym, którzy sprzeciwiali się woli Saurona. Gandalf był posiadaczem ognistej Naryi (jednego z trzech Pierścieni Władzy, których Sauronowi nie udało się nigdy zdobyć). Ów pierścień czarodziej otrzymał w momencie swego przybycia do Śródziemia od Círdana Szkutnika, pana Szarej Przystani.

To właśnie pierścień ognia pomógł Gandalfowi w walce z Balrogiem, ponieważ jego różdżka pękła, gdy Gandalf przeciął nią most Khazad-dûm.Gandalf używał w walce miecza Glamdringa.

Według Niedokończonych opowieści niektóre dzieci Iluvatara podejrzewały, że Gandalf jest wręcz Valarem, wcieleniem Manwego, jednak sam autor poddaje tę hipotezę w wątpliwość. Imię Gandalf nadali mu Ludzie Północy (według notatek opublikowanych we wspomnianym wyżej źródle znaczy ono "Elf Różdżki"). Tharkunem zwali go krasnoludowie, imię to znaczy to samo co imię Gandalf. Mithrandirem (sind. Szary Pielgrzym) zwały go elfy, jak również ludzie związani z kulturą elfów (Dúnedainowie, mieszkańcy Gondoru i Arnoru). Imię Incanus jest niepewnego pochodzenia.